Santiago de Chile

Poczulismy, ze jestesmy w Ameryce Poludniowej. (Rapa Nui jest bardziej polinezyjska, tylko ze zamiast po francusku, mowi sie po hiszpansku.) Santiago nie jest pieknym miastem, to na pewno. Widok z Parku Santa Lucia na miasto to morze blokow, nie moglismy sie oprzec skojarzeniu z Kijowem (tak!). Tylko po wschodniej stronie miasta nad blokami jeste jeszcze jedno pietro, przecinajaca niebo linia And. Pare rzeczy mozna jednak w Santiago znalezc, jak sie wejdzie w ten labirynt ulic. Jest szeroki, ludny plac de Armas, z niska, ciemna katedra, pieknym starym budynkiem poczty i magistratem. Jest chlodno, wiec nie zdecydowalismy sie na spedzenie po poludnia na gapieniu sie na ludzi z parkowej lawki. Zamiast tego udalismy sie do muzeow i musze powiedziec, ze wybor byl dobry. Pierwsze bylo Muzem Sztuki Przedkolumbijskiej i tam pare eksponatow-historyjek. Najbardzioej mi sie spodobala rzezba "grzyboludka". Opis informuje, ze grzyboludek ukazywal sie szamanom po zjedzeniu wyrastajacych na polach po deszczu malych grzybkach. Ma postac krasnoludka, ale szpiczasta czapeczka zastapil kapelusz jak u grzybow. Ten kto spotkal grzyboludka mogl liczyc na otzrymanie dobrych rad i podpowiedzi jak wydostac sie z klopotow. Nie napisali niestety, gdzie dokladnie te grzybki mozna znaezc. Deszcz mamy :)
Inny eksponat to mumie, troche ciekawy, a troche tajemniczy jak wszystko, co kojarzy sie ze smiercia. Okazuje sie, ze mieszkancy obecnych polnocnych regionow Chile (okolice Arica) przerabiali swoich niebvoszczykow na mumie zanim ktokolwiek pomyslal o tym w Egipcie, praktyke ta datuje sie na 5 tys. lat p.n.e. Na poczatku robiono czarne mumie, male, wygladajace jak lalka z maska zamiast twarzy i przykryta resztkami materialy, w srodku ma powiazane kosci z resztkami ziemii. W pozniejszym okresie byly mumie czerwone, efekt metody "chirurgicznej", ktora polegala na zamianie miekkich tkanek rozmaitym materialem - ziemia, galeziami, roslinami, piorami, popiolem. Po takiej wymianie, skore ponownie zaszywano igla wykonana z eukaliptusa. Cialo malowano na czerwono, twarz ukrywano pod maska robiona zwykle z gliny. Niesamowite sa te rytualy zwiazane ze smiercia, sa wlasciwie obecne wsrod wszystkich ludow - palenie zwlok w Indiach, "oltarzyki" w Laosie, podwojne pogrzeby u Aborygenow i pogrzbowe bogato rzezbione pale, wznoszone po smierci przodkow maoi na Wyspie Wielkanocnej, rozmaite praktyki pogrzebowe Indian Ameryki Pd. Narody cywilizowane wyoutsourcowaly smierc, do szpitali, zakladow pogrzebowych itd. Wsrod tych ludow to najblizsi osobiscie zajmuja sie zmarlym, jakby spedzajac z nim jeszcze czas w rozmaitych rytualach, zeby zapewnic mu przejscie do lepszego swiata, a jego ducha nie skazywac na wloczege i przeszkadzanie zyjacym (tyum w wiekszosci tych kultur grozi niedopelnienie rytualu pogrzebowego). Ma to na pewno tez znaczenie psychologiczne, oswaja ze smiercia i leczy po stracie.
Drugie muzeum, jak po podrozy w czasie, sztuka nowoczesna, czyli obrazy, rzezby, instalacje. Bawilismy sie swietnie, robiac zdjecia, wpisujac sie w przestrzen muzeum.
Ostatni przystanek to dom Pabla Nerudy, ciekawy, troche zwariowany jak sam Neruda. Imponujace zbiory gadzetow sluzacych do organizowania przyjec. Sekretne przejscie, ktore pozwalalo Mistrzowi Ceremonii wylonic sie "ze sciany" w nowym przebraniu ku uciesze zgromadzonych gosci. Ale sa i powazniejsze eksponaty zwiazane z polityczna dzialalnoscia Nerudy, zdjecia z Salvadorem Allende, wycinki z gazet, radziecka Nagroda Pokoju. A propos Nagrody Pokoju jest tez zdjecie Nerudy z Picassem w Warszawie, kiedy ten odbieral swoja nagrode.
Allende pozostanie tu bohaterem narodowym jeszcze na dlugo. Sporo tu swiadectw pogmatwanej, tragicznej i romantycznej wspolczesnej historii Chile. Obok palacu prezydenckiego stoi Pomnik Allende, slyszalam jak przechodzacy obok pan tlumaczyl swoim dzieciom, na oko siedmio-, dziesieciolatkom, kim byl Allende i co to jest spoleczna sprawiedliwosc. Na murach napisy "tutaj torturowano i zabijano, dlatego nigdy wiecej (nunca mas)". Na plocie Archiwum Narowodowego odcisnieta na murze podobizna jednego z "Zaginionych". Sporo tu jeszcze napiec, takich podskornych, wychodzacych na powierzchnie codziennosci, ktora wszystko wyrownuje. Jak na polce kiosku z turystycznymi pamiatkami - obok tandetnego popiersia Allende z wyraznym profilem i rogowymi okularami, zielona plastikowa twarz Pinocheta, w wojskowej czapce z zacisnietymi ustami. Chyba tylko na tej polce moga obok siebie trwac w takim spokoj.

Aneks. Historia najnowsza w Chile, co zreszta zrozumiale, jest ciagle zywa, szczegolnie ze tam, tak jak w Polsce, minelo zaledwie 18 lat od zmiany systemu, w celu upamietnienia ofiar Pinocheta i jego kamratow generalow, wzniesiono na cmentarzu centralnym Santiago pomnik, na ktorym umieszczono nazwiska ok. 3500 ofiar rezimu. Ulice Santiago sa rozniez mocno rozpolitykowane, a z napisow na murach mozna sie sporo dowiedziec o nastrojach mieszkancow stolicy Chile. Z drugiej strony zycie bywa czasami sarkastyczne i laczy postacie i charaktery, ktore za zycia by sie tego nie spodziewaly, tu na jednej polce obok siebie "zasiadly" popiersia socjalistow Allende i Nerudy oraz konserwatysty Pinocheta pogodzone komercjalnym wymiarem swojego losu.

Mala dygresja, Nalesnik slyszalem ze w Bialymstoku chca otworzyc muzeum kwintesencji i tego co najlepsze w ziemii Podlaskiej, popatrz w Santiago eksponaty do muzeum normalnie w oknie w knajpach maja, moze by kilka przywiezc i pokazac miedzynarodowy wymiar tej naszej wspanialej tradycji